W sprawach o międzynarodowe postępowanie upadłościowe duże znaczenie ma uznanie tych postępowań w prawie polskim. Podobnie jak w innych kwestiach cześć druga prawa upadłościowego i naprawczego reguluje zagadnienie uznania postanowień sądów zagranicznych w międzynarodowym postępowaniu upadłościowym.

Zgodnie z art. 382 prawa upadłościowego i naprawczego do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich należą sprawy upadłościowe, jeżeli w Rzeczypospolitej Polskiej znajduje się główny ośrodek działalności gospodarczej dłużnika. Sądom polskim przysługuje również jurysdykcja, jeżeli dłużnik prowadzi w Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą albo ma miejsce zamieszkania lub siedzibę albo majątek. Zgodnie z tym polskie sądy mają prawo do jurysdykcji gdy upadły prowadzi działalność gospodarczą na terenie Polski ale nie posiada tutaj centrali. Zasada ta ma jednak charakter fakultatywny, a to oznacza, że nawet w przypadku gdy upadły podlega jurysdykcji polskiej, nie wyklucza się możliwości zakwalifikowania postepowania do postepowania międzynarodowego. Uznanie czy dane postępowanie zaliczyć należy do postępowania zagranicznego lub krajowego zależy od decyzji sądu.

Postepowanie w sprawie uznania międzynarodowego postepowania upadłościowego

W sprawie uznania postępowania międzynarodowego art. 386 puin określa zasady postępowania. Zgodnie z jego treścią: postępowanie w przedmiocie uznania zagranicznego postępowania upadłościowego wszczyna się na wniosek zarządcy zagranicznego. Do wniosku o uznanie międzynarodowego postępowania upadłościowego należy dołączyć:
1) odpis orzeczenia lub decyzji o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego i ustanowieniu zarządcy albo
2) zaświadczenie sądu zagranicznego potwierdzające prowadzenie postępowania i wyznaczenie zagranicznego zarządcy.

W razie braku tych dokumentów do wniosku należy dołączyć inny wiarygodny dowód na piśmie wszczęcia zagranicznego postępowania i wyznaczenia zagranicznego zarządcy. Do wniosku należy ponadto dołączyć oświadczenie zarządcy zagranicznego o innych postępowaniach zagranicznych prowadzonych wobec upadłego, które są znane zarządcy zagranicznemu. Do dokumentów lub dowodów na piśmie, należy ponadto dołączyć ich uwierzytelnione tłumaczenie na język polski. Ponadto zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego należy do wniosku dołączyć następujące dokumenty:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowany;
2) oznaczenie składającego wniosek wraz z adresem i oznaczeniem pełnomocnika, a gdyby wnioskodawca nie ustanowił pełnomocnika w Polsce - oznaczenie pełnomocnika do doręczeń;
3) imię, nazwisko dłużnika, jego nazwę lub firmę, miejsce zamieszkania lub siedzibę, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa lub osoba prawna - reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki - imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczeń;
4) oznaczenie miejsca w Polsce, gdzie znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika;
5) wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
6) informację, czy dłużnik jest uczestnikiem systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych;
7) jeżeli dłużnik jest przedsiębiorcą podlegającym wpisowi do KRS lub innego rejestru - wyciąg z tego rejestru.

Międzynarodowe postepowanie upadłościowe jest dość przewlekłym procesem, dlatego ustawodawca określił również kwestie związane z zabezpieczaniem dowodów i wierzytelności z masy upadłości. Zgodnie z treścią art. 390 puin z dniem wniesienia wniosku o uznanie zagranicznego postępowania upadłościowego sąd na wniosek zarządcy zagranicznego może:
1) wydać postanowienie o zabezpieczeniu;
2) zabezpieczyć dowody potrzebne do dochodzenia roszczeń przeciw upadłemu.

Sąd może odmówić wydania postanowienia o zabezpieczeniu, jeżeli zabezpieczenie to utrudniłoby zarządzanie majątkiem upadłego w głównym zagranicznym postępowaniu upadłościowym. Regulacja ta ma zapobiegać pokrzywdzeniu wierzycieli wskutek wyzbywania się majątku przez upadłego lub działaniu dłużnika, które zagroziłoby pozycji wierzycieli. Wniosek o zabezpieczenie powinien spełniać wymogi k.p.c. Przed wszczęciem postępowania na wniosek, a w toku postępowania również z urzędu, można zabezpieczyć dowód, gdy zachodzi obawa, że jego przeprowadzenie stanie się niewykonalne lub zbyt utrudnione, albo gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy.

Zgodnie z treścią art. 401 puin po uznaniu zagranicznego postępowania upadłościowego zarządca zagraniczny sporządza spis inwentarza i oszacowanie, które obejmuje wchodzący do masy upadłości majątek upadłego znajdujący się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Spis inwentarza wraz z oszacowaniem zarządca zagraniczny składa sądowi uznającemu zagraniczne postępowanie w terminie czterech miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uznaniu upadłości. O dokonanym spisie i oszacowaniu należy dokonać obwieszczenia. Wnioski o wyłączenie z masy upadłości rozpoznaje sąd uznający zagraniczne postępowanie.

Termin do wniesienia takich wniosków wynosi jeden miesiąc od dnia obwieszczenia. Po sporządzeniu spisu inwentarza i oszacowania zarządca zagraniczny składa sądowi uznającemu postępowanie zagraniczne plan likwidacji majątku położonego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz ogólną informację o przewidywanym sposobie zaspokojenia wierzycieli, w tym również mających miejsce zamieszkania albo siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej. Na tej podstawie sąd postanowieniem wyda zarządcy zagranicznemu zezwolenie na likwidację majątku upadłego znajdującego się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

Postanowienie to sąd wydaje nie wcześniej niż po upływie terminu, w którym można żądać wyłączenia z masy upadłości. Na postanowienie o odmowie wydania zezwolenia przysługuje zażalenie. Zezwolenie to nie obejmuje mienia, o które toczy się postępowanie o wyłączenie z masy upadłości. Zarządca zagraniczny jest uprawniony do likwidacji tego mienia dopiero po uprawomocnieniu się wyroku oddalającego powództwo o wyłączenie z masy upadłości lub po umorzeniu postępowania w tej sprawie, a gdy powództwa tego nie wniesiono, po upływie terminu, w którym powództwo takie skarżący mógł wnieść. Do ustalenia składu masy upadłości, spisu inwentarza i oszacowania, wyłączeń z masy upadłości, zarządu masą mienia znajdującego się w Rzeczypospolitej Polskiej oraz likwidacji masy upadłości stosuje się przepisy niniejszej ustawy. Sąd uznający zagraniczne postępowanie upadłościowe może zezwolić na likwidację masy upadłości w inny sposób, jeżeli nie narusza to podstawowych zasad porządku prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Autor: Marcin Łysuniec