O możliwości kapitalizacji odsetek w pozwie wspominaliśmy już kilkakrotnie przy różnych okazjach. Warto jednak poświęcić temu zagadnieniu osobną publikację, gdyż niewłaściwe postępowanie na etapie wnoszenia powództwa może skutkować późniejszymi komplikacjami i znacznie opóźnić rozpoznanie sprawy przez sąd.

Co do samego mechanizmu kapitalizacji, polega on na doliczeniu odsetek do kapitału (należności głównej), na skutek czego ich suma staje się kapitałem i od tej sumy naliczane są dalsze odsetki (ustawowe, umowne itp.). Oczywiście chodzi o odsetki, które zostały wygenerowane przez ten kapitał. Kapitalizacja odsetek jest możliwa tylko w kilku przypadkach, gdyż przepisy kodeksu cywilnego formułują ogólną zasadę zakazu anatocyzmu (zakazu pobierania odsetek od odsetek). Zgodnie z art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy (np. w drodze ugody). Wyjątek od tej zasady statuuje § 2, zgodnie z którym przepis § 1 nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe. Treść art. 482 § 1 wskazuje na to, że przed powstaniem opóźnienia nie ma możliwości zawarcia np. w treści umowy pożyczki nie udzielanej przez instytucję kredytową zapisu umożliwiającego późniejszą kapitalizację odsetek. Zapis taki będzie nieważny, co oczywiście nie jest przeszkodą do późniejszej kapitalizacji na podstawie zgody dłużnika wyrażonej po powstaniu opóźnienia lub od chwili wytoczenia powództwa.

Dla większości wierzycieli jedynym sposobem dokonania kapitalizacji odsetek jest wytoczenie powództwa wobec dłużnika. Większość nie dostrzega jednak żadnych korzyści z takiej operacji, zwłaszcza w sytuacji, gdy należność główna jest niewielka a roszczenie pochodzi z nieodległego okresu. Kapitalizacja odsetek jest natomiast instytucją niezwykle przydatną z punktu widzenia profesjonalnych pełnomocników procesowych - radców prawnych i adwokatów działających w imieniu powodów - wierzycieli, gdyż pełnomocnikom należą się od dłużnika koszty zastępstwa procesowego uzależnione od wartości przedmiotu sporu. W wielu przypadkach doliczenie odsetek do należności głównej i podniesienie w ten sposób wartości przedmiotu sporu pozwala uzyskać wyższą kwotę kosztów zastępstwa procesowego (suma odsetek i należności głównej „tworzy” nową wartość przedmiotu sporu).

Dokonując kapitalizacji odsetek w pozwie należy oczywiście wskazać sądowi sposób obliczenia wartości przedmiotu sporu. W szczególności należy wskazać od jakich kwot, za jaki okres i według jakiej stopy procentowej wyliczono odsetki. Brak takich informacji w pozwie lub nieudzielenie ich na żądanie sądu zazwyczaj będzie skutkował skierowaniem sprawy do rozpoznania w trybie zwykłym (zamiast np. upominawczym).

Wskazując sposób obliczenia odsetek należy także pamiętać, że sąd nie będzie miał wątpliwości, jeżeli odsetki zostaną naliczone za okres od dnia następującego po dniu w którym upłynął termin płatności zobowiązania do dnia poprzedzającego dzień wystąpienia z powództwem. Wskazując stopę procentową, w przypadku odsetek ustawowych warto się także powołać na najbardziej aktualne rozporządzenie w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych. Jeżeli na wartość przedmiotu sporu składa się kilka roszczeń dochodzonych jednym pozwem (np. faktur), należy wskazać sposób obliczenia odsetek od każdej z nich. Oczywiście suma odsetek i należności głównej wszystkich roszczeń musi być zgodna z kwotą, której zasądzenia domagamy się od dłużnika (nie musi być natomiast zgodna z wartością przedmiotu sporu, gdyż ta co do zasady ulega zaokrągleniu do pełnych złotych - z wyjątkiem np. elektronicznego postępowania upominawczego). Jeżeli odsetki kapitalizowane są na podstawie innej stopy procentowej niż przewidziana dla odsetek ustawowych, konieczne będzie także wykazanie podstawy zastosowania innej stopy poprzez dołączenie dowodów w postaci zawartej umowy, ugody itp.

W przypadku dokonania kapitalizacji odsetek na wskazanych powyżej zasadach, kolejnych odsetek od skapitalizowanej kwoty możemy się domagać od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty.

Autor: Przemysław Jamróz