Postępowanie po wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym odbywa się na podstawie innych przepisów niż przepisy o elektronicznym postępowaniu upominawczym, z tym zastrzeżeniem, że skutkiem nieusunięcia braków pozwu jest umorzenie postępowania, a nie zwrot pozwu.

Doręczenie stronie pozwanej odpisu pozwu wywołuje skutki procesowe i materialnoprawne. Najważniejszym skutkiem procesowym jest zawisłość sprawy i to od tej chwili strona pozwana może wdać się w spór co do istoty sprawy. Stan sprawy w toku trwa aż do momentu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, tj. wyroku albo postanowienia odrzucającego pozew lub umarzającego postępowanie.

Strona pozwana wnosząc sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym wdaje się w spór co do istoty sprawy domagając się najczęściej oddalenia powództwa oraz zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym wynagrodzenia pełnomocnika według norm przepisanych. Jeżeli następnie, wskutek nieusunięcia braków pozwu sąd wydaje postanowienie, w którym umarza postępowanie, postanowienie to jest orzeczeniem kończącym postępowanie w instancji, a tym samym, zgodnie z art. 108 k.p.c. sąd zobligowany jest do rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Nie budzi wątpliwości, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W ocenie niektórych przedstawicieli doktryny i judykatury, umorzenie postępowania nie jest jednak równoznaczne z przegraniem sprawy. Umorzenie postępowania na podstawie art. 505(37) k.p.c. nie pozbawia powoda możliwości ponownego wniesienia pozwu w tej samej sprawie a dodatkowo, brak jest przepisu, który konkretnie pozwalałby na zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego od powoda. Sądy jednak w przeważającej większości nie podzielają tego stanowiska, choć argumentacja bywa różna, nie zawsze logicznie spójna.

Najczęściej jest oparta o tezę, w myśl której przegrać sprawę można nie tylko w sensie merytorycznym, lecz również w sensie formalnym (w przypadku postanowienia kończącego postępowanie bez merytorycznego rozstrzygnięcia). Jeżeli postępowanie zostaje umorzone wskutek nieusunięcia przez stronę powodową braków pozwu, należy uznać, że jej roszczenie nie zostało uwzględnione. Tym samym, to strona powodowa jest stroną przegrywającą sprawę, a w związku z tym, to ona winna zwrócić stronie pozwanej koszty tego postępowania.

Niestety, w wielu przypadkach sądy wydając postanowienia o umorzeniu postępowania zapominają orzec o kosztach procesu i ich zwrocie na rzecz pozwanych. W takiej sytuacji konieczne staje się wystąpienie z wnioskiem o uzupełnienie postanowienia o rozstrzygnięcie o kosztach.

Autor: Przemysław Jamróz