Przestępstwa prywatnoskargowe – oskarżenie prywatne i skarga - Windykacja.pl

Przestępstwa prywatnoskargowe – oskarżenie prywatne i skarga


Ostatnia zmiana: 2017-05-09 13:36:37

Jedną z zasad postępowania karnego jest zasada ścigania z urzędu, która oznacza, że ściganie i inne czynności w toku postępowania karnego są wykonywane przez powołane do tego organy, bez względu na stanowisko i wolę innych podmiotów, min. pokrzywdzonych.

 

Jednak niewielka część przestępstw zaliczana jest do tzw. prywatnoskargowych, w przypadku których zasada ścigania z urzędu nie obowiązuje. Jest to grupa czynów zabronionych, w przypadku których naruszony zostaje interes indywidualny, a interes zbiorowy może być dotknięty jedynie pośrednio. Przestępstwami prywatnoskargowymi w obecnym stanie prawnym są: spowodowanie lekkiego lub średniego (ale nieumyślnie) uszczerbku na zdrowiu, zniesławienie, zniewaga, naruszenie nietykalności cielesnej oraz odmowa lub uchylenie się od zamieszczenia sprostowania lub odpowiedzi (prawo prasowe).

Pokrzywdzeni, którzy doświadczyli w/w czynów zabronionych w wielu przypadkach rezygnują z dochodzenia sprawiedliwości po uświadomieniu ich, że ukaranie sprawcy wymaga wniesienia prywatnego aktu oskarżenia. Zdarza się także, że kontakt pokrzywdzonych z organami ścigania w tego typu sprawach, w szczególności policją, kończy się odesłaniem pokrzywdzonych z przysłowiowym kwitkiem – albo z braku dobrej woli ze strony funkcjonariuszy, albo z powodu niedostatecznej wiedzy po obu stronach.

Tymczasem kodeks postępowania karnego przewiduje dla przestępstw prywatnoskargowych dwa sposoby wniesienia prywatnego aktu oskarżenia. Pierwszy z nich to bezpośrednie wniesienie aktu oskarżenia do sądu przez oskarżyciela prywatnego, którym najczęściej jest pokrzywdzony lub jego pełnomocnika, natomiast drugi sposób to pisemna lub ustna skarga pokrzywdzonego złożona policji.

W przypadku wyboru przez pokrzywdzonego pierwszego ze sposobów, konieczne jest sporządzenie prywatnego aktu oskarżenia, który - w przeciwieństwie do aktów oskarżenia w sprawach ściganych z urzędu – jest dużo mniej sformalizowany. Zgodnie z 487 kodeksu postępowania karnego, prywatny akt oskarżenia może ograniczyć się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie. Dowodami mogą być w szczególności relacje świadków, utrwalone zapisy obrazu lub dźwięku, dokumenty, protokoły lekarskich oględzin ciała itp. Jednak nie w każdym przypadku zdobycie przez pokrzywdzonego dowodu na potrzeby postępowania sądowego będzie możliwe. Dotyczy to zwłaszcza dowodów z nagrań zarejestrowanych przez monitoring w miejscach publicznych lub prywatnych itp. Dlatego kodeks postępowania karnego nie wyłącza całkowicie udziału organów ścigania w tego typu sprawach i daje pokrzywdzonemu możliwość skorzystania z trybu przewidzianego w art. 488. § 1 kpk, tj. wniesienie ustnej lub pisemnej skargi, na skutek której policja jest zobowiązana w razie potrzeby zabezpieczyć dowody a następnie przesłać skargę do właściwego sądu. Także w toku postępowania sądowego, policja na polecenie sądu dokonuje określonych przez sąd czynności dowodowych, po czym ich wyniki przekazuje sądowi.

Policja nie może odmówić przyjęcia skargi o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego, jak również nie ma podstaw do dokonywania oceny zasadności takiego zgłoszenia oraz nie może odmówić przekazania skargi sądowi. Co innego dotyczy prowadzenia postępowania dowodowego. W tym przypadku policja nie jest do tego zobligowana i czynności mające na celu zabezpieczenie dowodów mogą być dokonane w razie zaistnienia takiej potrzeby. Kierując skargę w tym trybie należy jednak wskazać na to, jakie ewentualne dowody wymagają zabezpieczenia i odpowiednio to uzasadnić. Nie warto bowiem w takim przypadku zdawać się wyłącznie na inicjatywę i pomysłowość funkcjonariuszy policji, tym bardziej, że ich wiedza o sprawie zazwyczaj jest mocno ograniczona. Wśród czynności dowodowych, które mogą wymagać zabezpieczenia przez policję można wymienić w szczególności przeprowadzenie oględzin miejsca zdarzenia, oględzin ciała (także w obecności biegłego lekarza z zakresu medycyny sądowej), pozyskanie utrwalonych zapisów dźwięku lub obrazu, ustalenie danych świadków, miejsc ich zamieszkania oraz ewentualnie przesłuchanie tych świadków, co do których istnieje ryzyko, że nie będą mogli złożyć zeznań w toku postępowania sądowego.

Na policji nie ciąży jednak obowiązek wykrycia sprawcy przestępstwa prywatnoskargowego, jeżeli nie jest on pokrzywdzonemu znany. Nie stanowi to jednak przeszkody do podjęcia standardowych działań mających na celu ustalenie tożsamości osoby wskazanej przez pokrzywdzonego jako sprawca lub potencjalny sprawca przestępstwa (choćby wylegitymowania takiej osoby).

Autor: Przemysław Jamróz

 

 

 

 

 

http://www.windykacja.pl/poradnik,poradnik-dla-wierzycieli,przestepstwa-prywatnoskargowe--oskarzenie-prywatne-i-skarga.html