Kasa fiskalna dla windykatora?

W dniu 4 listopada 2014 r. Minister Finansów podpisał nowe rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących na lata 2015 – 2016. Rozporządzenie, choć zamiary ministerstwa były znane od dłuższego czasu, wprowadziło w zakłopotanie wielu przedsiębiorców związanych z szeroko rozumianą branżą prawniczą, świadczących usługi także na rzecz osób fizycznych.

Zgodnie bowiem z § 4 powołanego rozporządzenia, przedsiębiorcy świadczący usługi prawnicze na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej utracili dotychczasowe prawo do zwolnień z obowiązku ewidencjonowania przy użyciu kasy fiskalnej. Nie od dziś wiadomo, że przepisy podatkowe są skomplikowane, niejasne i w większości przypadków ich interpretacja zgodnie ze wskazaniami wiedzy, doświadczenia życiowego i zdroworozsądkowego myślenia nijak się ma do praktyki organów skarbowych. Tak samo jest w przypadku nowego rozporządzenia.

Nie ulega wątpliwości, że oprócz radców prawnych i adwokatów nie mniej liczna jest grupa podmiotów prowadzących działalność gospodarczą co najmniej „ocierającą” się o usługi prawnicze. Firmy windykacyjne, odszkodowawcze, konsultingowe – wszystkie te podmioty w swojej działalności mogą w sposób świadomy lub nieświadomy wyświadczyć na rzecz osoby fizycznej usługę, która zostanie zakwalifikowana jako prawnicza, a w związku z tym w świetle przepisów podatkowych będzie musiała zostać zaewidencjonowana na kasie fiskalnej. Należałoby więc w pierwszym rzędzie zastanowić się, czym są w istocie usługi prawnicze. Nie jest to jednak proste, gdyż – jak to zwykle w takich przypadkach bywa – nie istnieje jedna, powszechnie aprobowana ustawowa definicja usług prawniczych. W obecnym stanie organy podatkowe najczęściej przywołują przepisy ustaw korporacyjnych – ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze i ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych oraz przepisy dotyczące Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).

Z ustaw korporacyjnych można wyinterpretować, że usługi prawnicze polegają na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Z kolei według Polskiej Klasyfikacji Działalności, usługi prawnicze obejmują reprezentowanie interesów jednej strony przeciw drugiej stronie przed sądem lub innym ciałem orzekającym, prowadzone przez adwokatów, radców prawnych lub pod ich nadzorem, doradztwo i reprezentowanie w sprawach cywilnych, doradztwo i reprezentowanie w sprawach karnych, doradztwo i reprezentowanie w przypadkach sporów pracowniczych, doradztwo prawne i ogólne konsultacje, przygotowywanie dokumentów prawnych w zakresie: statutów, umów, porozumień i innych dokumentów związanych z prowadzeniem firm, dokumentacji patentowej i praw autorskich, przygotowywanie innych dokumentów prawnych, np.: testamentów, pełnomocnictw, działalność notariuszy, komorników, sędziów polubownych, rzeczników patentowych, radców prawnych, mediatorów sądowych.

Nie ulega więc wątpliwości, iż obowiązek posiadania i rejestrowania obrotu przy pomocy kasy fiskalnej dotyczy adwokatów i radców prawnych, którzy świadczą tego typu usługi na rzecz osób fizycznych. Jeżeli ich klientami są wyłącznie podmioty gospodarcze, obowiązku takiego nie mają. W przypadku pozostałej kategorii podmiotów (wymienionych powyżej firm windykacyjnych, konsultingowych, odszkodowawczych), sprawa nie jest prosta.

Nie ulega wątpliwości, że jeżeli firma windykacyjna zajmuje się wyłącznie świadczeniem usług na rzecz podmiotów gospodarczych, kasy fiskalnej posiadać nie musi, bez względu na to, czy usługi te mają charakter prawniczy, czy nieprawniczy. Jeżeli natomiast świadczy usługi na rzecz osób fizycznych, wszystko wydaje się komplikować. Po pierwsze należały ustalić, czy odzyskiwanie wierzytelności można zakwalifikować jako usługi o charakterze prawniczym. Analizując indywidualne interpretacje organów skarbowych, usługi prawnicze (według PKD) są sklasyfikowane w podklasie 69.10.Z – działalność prawnicza.

Natomiast usługi windykacji wierzytelności prowadzonej na zlecenie są bez wątpienia sklasyfikowane w podklasie 82.91.Z (usługi świadczone przez agencje inkasa). Polegają one na ściąganiu należności płatniczych z tytułu roszczeń, odbiór płatności, takich jak rachunki lub długi, opracowywaniu informacji, takich jak historie kredytowe osób, firm czy dotyczące zatrudnienia, ocenie zdolności kredytowej osób i jednostek gospodarczych przeprowadzanej w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jeżeli więc firma windykacyjna świadczy usługi windykacji pozasądowej, można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że nie wyświadcza w ten sposób usług o charakterze prawniczym i kasy fiskalnej posiadać nie musi. Podobnie w przypadku kancelarii odszkodowawczych, których usługi zgodnie z obowiązującą PKD, sklasyfikowane są jako działalność związana z oceną ryzyka i szacowania poniesionych strat – 66.21.Z.

Co jednak w sytuacji, gdy firma windykacyjna lub odszkodowawcza pobiera odrębne wynagrodzenie za przygotowanie dla osoby fizycznej dowolnego pisma procesowego (np. pozwu)? Niewątpliwie przygotowanie pisma procesowego, jakkolwiek związanego z działalnością polegającą na dochodzeniu roszczeń ubezpieczeniowych lub zapłaty innych wierzytelności, jest usługą o charakterze prawniczym. Prawdopodobnie więc, gdyby organ skarbowy stanął przed dylematem, jak taką usługę sklasyfikować, można przypuszczać, że uznał by ją za usługę prawniczą podlegającą obligatoryjnemu ewidencjonowaniu na kasie rejestrującej.

Tak samo należałoby sklasyfikować np. usługę polegającą na przygotowaniu dla osoby fizycznej dokumentacji niezbędnej do rejestracji spółki (nieważne jakiej i w jakim trybie) lub zmian w spółce (opracowanie projektów umów, uchwał, przygotowanie wniosków do sądu rejestrowego). Organy skarbowe mogą w takich przypadkach klasyfikować tego typu usługi jako prawnicze i trudno będzie im zarzucić złą wolę lub chęć przysporzenia budżetowi dodatkowych wpływów kosztem podatnika.

Wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą obejmującą swoim zakresem usługi prawnicze, dochodzenie roszczeń ubezpieczeniowych, windykację wierzytelności lub innego rodzaju doradztwo gospodarcze i biznesowe muszą się uważnie przyjrzeć nowym przepisom, gdyż niedopełnienie obowiązków związanych z instalacją kasy fiskalnej może narazić przedsiębiorcę na dotkliwe sankcje, także karno-skarbowe. W wielu przypadkach konieczne może się okazać zasięgnięcie porady fachowca z zakresu przepisów podatkowych, gdyż analiza nowych uregulowań sprawia poważne problemy nie tylko podatnikom ale także organom podatkowym.

Autor: Przemysław Jamróz