Najnowsze zmiany w prawie

Jak co roku planowane są kolejne zmiany w prawie, które mają ułatwić proces dochodzenia wierzytelności wierzycielom oraz zapewnić ochronę dłużnikom. Poniżej prezentujemy kilka najistotniejszych zmian.

Rejestr dłużników niewypłacalnych

Rejestr dłużników niewypłacalnych (RDN) jest rejestrem podległym Krajowemu Rejestrowi Sądowemu, a więc również i Ministerstwu Sprawiedliwości. Nie jest to więc Biuro Informacji Gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o informacji gospodarczej, takie jak np. Krajowy Rejestr Długów czy InfoMonitor. Zebrane w nim informacje dotyczą jedynie informacji finansowych negatywnych (biura informacji gospodarczej zbierają również informacje pozytywne).

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało nowelizację przepisów w sprawie sposobu prowadzenia danych, zgodnie z nowelą zmienią się zasady dokonywania wpisów do rejestru. Zgodnie z treścią art. 1086 §4 kodeksu postępowania w razie powstania zaległości za okres dłuższy niż 6 miesięcy komornik z urzędu składa wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o wpis dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych. Wniosek komornika nie podlega opłacie sądowej.

Wątpliwości budzi kwestia faktycznego dokonania wpisu do rejestru, przepisy bowiem nie są zbyt precyzyjne w tym zakresie (chodzi o rubryki, w które mają być wpisane informacje), nowelizacja przepisów umożliwi ustalanie na podstawie danych zawartych w RDN tego, na jakiej podstawie dokonano właściwych wpisów i odciąży sekretariaty sądowe, które ze względu na nieścisłości muszą poświęcać więcej czasu na przygotowanie odpowiedniej informacji.

Opłaty egzekucyjne w komisjach senackich

W senacie, w dniu 16 stycznia odbyło się pierwsze czytanie projektu ustawy zmieniającej ustawę Kodeks Postępowania Cywilnego. Zgodnie z założeniami noweli w określonych wypadkach komornicy będą zmuszenie do zwrócenia dłużnikowi pobranej opłaty za egzekucję ze świadczeń pieniężnych. Nowelizacja ma dopasować obowiązuje obecnie przepisy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 czerwca 2012 r. (sygn. akt P 13/11), w którym Trybunał stwierdził, że w wypadkach, w których komornik po wszczęciu postępowania egzekucyjnego a przed jego zawieszeniem przedsięwziął czasochłonne i pracochłonne czynności zmierzające do wyegzekwowania roszczenia, powinien mieć prawo do opłaty egzekucyjnej.

Za niezgodne z ustawą zasadniczą uznał jednak określenie dolnej granicy pobieranej opłaty, tj. pobieranie od dłużnika opłaty stosunkowej w wysokości nie niższej niż dziesięć procent wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w każdym wypadku umorzenia zawieszonego wcześniej postępowania egzekucyjnego. Prowadzi to do sytuacji, w której dłużnik musi zapłacić opłatę od pozostałego do wyegzekwowania świadczenia nawet w przypadku, gdy bezczynność, będąca przyczyną umorzenia postępowania, wynikała ze spełnienia przez dłużnika świadczenia bezpośrednio do rąk wierzyciela. Projektowana ustawa doda przepis, który pozwoli dłużnikowi otrzymać zwrot opłaty egzekucyjnej, w przypadku gdy przedstawi komornikowi orzeczenie pozbawiające tytuł wykonawczy wykonalności i jeżeli przyczyną pozbawienia nie będzie fakt spełnienia przez dłużnika świadczenia. Pozwoli to dłużnikowi odzyskać opłatę w sytuacji, gdy umorzenie postępowania egzekucyjnego spowodowane zostało bezczynnością wierzyciela.

Kolejna sprawa w Trybunale Konstytucyjnym

Kolejnym zagadnieniem, którym wkrótce zajmie się Trybunał Konstytucyjny jest kwestia terminu składania skargi na oszacowanie. Aktualnie funkcjonuje regulacja określona w art. 950 kodeksu postępowania cywilnego, który mówi, że: termin zaskarżenia opisu i oszacowania wynosi dwa tygodnie i liczy się od dnia jego ukończenia. Jeżeli opis i oszacowanie nie zostały ukończone w terminie podanym w zawiadomieniu termin do zaskarżenia liczy się od dnia doręczenia uczestnikowi zawiadomienia, a dla uczestników, którym nie doręczono zawiadomienia, od dnia obwieszczenia o ukończeniu. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

Sprawa powstała w wyniku zaskarżenia decyzji komornika sądowego przez dłużniczkę, która nie mogła, ze względu na stan zdrowia brać udziału czynnościach komorniczych. Komornik stwierdził, że dłużniczka nie musi brać udziału w czynnościach. Zdaniem pełnomocnika dłużniczki zachowanie komornika wskazywało na to, że nie doszło do wykonania czynności komornika, ten zaś nie powiadomił jej o tym. Strona skarżąca podnosi, że dłużniczka nie mogła zaskarżyć czynności komornika z uwagi na fakt, że upłynął ustawowy termin na wniesienie skargi, dłużniczka zaś o nim nie wiedziała. Sprawa oczywiście była rozpatrywana w dwóch instancjach (możliwość skorzystania z drogi konstytucyjnej możliwe jest tylko po pełnym wyczerpaniu drogi sądowej). W pierwszej instancji Sąd Rejonowy oddalił wniosek dłużniczki o przywrócenie terminu na wniesienie skargi. W drugiej instancji Sąd Okręgowy podtrzymał w mocy wyrok Sądu Rejonowego. Zdaniem pełnomocnika dłużniczki art. 950 kodeksu postępowania cywilnego godzi w konstytucyjne prawo do sądu.

Skarga Pauliańska w Sądzie Najwyższym

Wyrok z 9 stycznia 2013 stwierdza, że nie można unieważnić sprzedaży mieszkań osobom fizycznym w przypadku gdy wierzyciel dewelopera został pokrzywdzony. Sprawa jest dość precedensowa, dotyczy bowiem sporu pomiędzy dużą korporacją z siedzibą w Stanach Zjednoczonych a drobnymi nabywcami nieruchomości z Zakopanego. Kilkanaście osób zawarło z deweloperem umowy przedwstępne sprzedaży, na mocy których deweloper zobowiązał się do wybudowania budynku oraz odsprzedania odrębnej własności lokali. Kupujący zapłacili cenę w czterech transzach zaś deweloper wybudował zadeklarowaną nieruchomość. Problem poległa jednak na tym, że deweloper nie dopilnował wszystkich formalności (np. brak pozwoleń budowlanych) i w związku z tym nie mógł wyodrębnić własności, dlatego strony rozwiązały to w ten sposób, że każdy z kupujących nabył udział w nieruchomości, odpowiednio do wielkości mieszkania które zakupił.

Pechowi nabywcy mieszkań wkrótce dowiedzieli się jednak, że deweloper posiada swoje długi. Wierzyciel dewelopera dowiedziała się o nieruchomości i chciał z niej zaspokoić swoją wierzytelność, w między czasie jednak deweloper już sprzedał nieruchomość nabywcom. Konsekwencją było wytoczenie powództwa pauliańskiego przez wierzyciela dewelopera, w postępowaniu domagał się on unieważnienia umowy sprzedaży nieruchomości.

Sprawa była już na wokandzie Sądu Najwyższego, w postanowieniu z 13 kwietnia 2012 (III CSK 241/12) stwierdził, że treść tego zobowiązania nie może być przedmiotem skargi pauliańskiej a wynika to z treści samego zobowiązania. Wcześniej sprawa odbyła się w Sądzie Okręgowym (I instancja), który uznał czynność za bezskuteczną.

W postanowieniu z dnia 9 stycznia 2013 Sąd Najwyższy podtrzymał swoje zdanie oraz uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego, do którego wnoszono wcześniej apelację. Sąd Najwyższy zauważył, że jeżeli dłużnik posiada innych wierzycieli i wykonuje zobowiązania na rzecz innego wierzyciela to krzywdzi innych wierzycieli, z wyjątkiem jednak czynności datio in solutum (zasada określona w art. 453 kodeksu cywilnego - świadczenie w miejsce wypełnienia) - dłużnik spełnia świadczenie wobec wierzycieli ale nie to samo które zostało zawarte w umowie. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na to, że zwolnienie z zadośćuczynienia roszczenia wierzyciela może być skuteczne tylko w przypadku gdy wartość mienia odpowiada uzyskanej przez osobę trzecią korzyści majątkowej i gdy mienie to może rzeczywiście służyć zaspokojeniu wierzyciela.

Podwyższanie kapitału zakładowego

Uchwałą Sądu Najwyższego (w składzie siedmiu sędziów), III CZP 57/12 z dnia 17 stycznia 2013 stwierdzono, że podwyższenie kapitału zakładowego na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może nastąpić przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych, z tym że nowe udziały w podwyższonym kapitale mogą być objęte jedynie przez wspólników w stosunku do ich dotychczasowych udziałów.

Ponadto wszystko wskazuje na to, że wkrótce będziemy świadkami kilku innych ważnych zmian w ustawach, nad którymi właśnie prowadzone są prace legislacyjne w sejmie. Dotyczy to również sprawy zwolnienia od opłat sądowych spółek prawa handlowego - pomimo, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest dość klarowny, to jednak część polityków zmierza ku temu, aby dotychczasową regulację prawną zmienić tak, aby obowiązek wnoszenia opłaty nadal obowiązywał.

Autor: Marcin Łysuniec