Nielegalne usunięcie drzewa może drogo kosztować

Właściciel lub posiadacz nieruchomości staje niekiedy przed koniecznością lub zwykłą zachcianką usunięcia z terenu posesji drzew lub krzewów, które zagrażają infrastrukturze, jej użytkownikom lub też z innych powodów przeszkadzają w korzystaniu z nieruchomości.

Jeżeli zamiar ten zostanie następnie zrealizowany ale bez uprzednio uzyskanego zezwolenia wydanego przez uprawniony do tego organ, może się to skończyć dla właściciela lub posiadacza nieruchomości ruiną finansową. Powodem takiej sytuacji są niezwykle restrykcyjne przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Kara za nielegalne usunięcie lub zniszczenie jednego drzewa może sięgać nawet kilkuset tysięcy złotych, w zależności od jego gatunku i obwodu pnia.

Surowości przepisów każdego roku doświadcza na własnej skórze wielu nierozważnych posiadaczy nieruchomości. Oczywiście można dyskutować i zastanawiać się nad tym, czy aby przepisy nie są nazbyt restrykcyjne, jednak rozważania takie mają walor czysto teoretyczny. Skoro ustawodawca ukształtował je w taki a nie inny sposób to ich adresaci powinni się wystrzegać zachowań, które mogą skutkować zastosowaniem przewidzianych w tych przepisach sankcji. Właściciel lub osoba posiadająca tytuł prawny do nieruchomości, zanim przystąpi do usunięcia drzewa powinna się zorientować w obowiązujących w tym zakresie przepisach i wystąpić do właściwego organu z wnioskiem o wydanie zezwolenia.

Kiedy zezwolenie nie jest wymagane

Ustawa wskazuje przypadki, w których nie jest wymagane zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów, a co za tym idzie nie pobiera się za to opłaty. Zezwolenia nie wymaga usunięcie drzew lub krzewów:

• w lasach,
• owocowych (z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz w granicach parku narodowego lub rezerwatu przyrody — na obszarach nieobjętych ochroną krajobrazową)
• na plantacjach drzew i krzewów,
• których wiek nie przekracza 10 lat,
• usuwanych w związku z funkcjonowaniem ogrodów botanicznych lub zoologicznych,
• usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu z obszarów położonych między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano trasę wału przeciwpowodziowego, z wałów przeciwpowodziowych i terenów w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału,
• które utrudniają widoczność sygnalizatorów i pociągów, a także utrudniają eksploatację urządzeń kolejowych albo powodują tworzenie na torowiskach zasp śnieżnych, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu,
• stanowiących przeszkody lotnicze, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu,
• usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu ze względu na potrzeby związane z utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych szczegółowych.

Wskazane wyjątki nie oznaczają oczywiście, że np. w prywatnych lasach dozwolona jest wycinka drzew bez konieczności załatwienia jakichkolwiek formalności. W tym przypadku konieczna będzie np. decyzja starosty, jednak kwestie z tym związane regulują przepisy ustawy z dnia 28 września 1991 roku o lasach.

Zezwolenie i opłaty

W pozostałych przypadkach posiadacz nieruchomości zobowiązany jest uzyskać zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów na zasadach określonych przepisami ustawy o ochronie przyrody. Zezwolenie wydawane jest przez przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta na wniosek właściciela nieruchomości, posiadacza nieruchomości (za zgodą właściciela), jak również właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego (służących do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz innych urządzeń podobnych nie należących do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu) jeżeli drzewa lub krzewy zagrażają funkcjonowaniu tych urządzeń. Użytkownik wieczysty nie musi natomiast uzyskiwać zgody właściciela nieruchomości na wycinkę drzewa. Z kolei zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków wydaje wojewódzki konserwator zabytków.

Usunięcie drzew lub krzewów wiąże się także z koniecznością wniesienia opłaty. Jej wysokość jest zróżnicowana w zależności od obwodu pnia na wysokości 130 cm, rodzaju i gatunku drzewa (Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2010 r. w sprawie stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów oraz stawek kar za zniszczenie zieleni na rok 2011) jak również tzw. współczynnika różnicującego stawki w zależności od obwodu pnia drzewa. Przykładowo, opłata za usunięcie topoli o obwodzie pnia 110 cm będzie wynosiła ok. 5 091 zł, natomiast w przypadku dębu o tym samym obwodzie pnia, stawka wyniesie już ok. 30 931 zł. Gdyby ustawa nie przewidywała licznych wyjątków od obowiązku wniesienia opłaty, zapewne większości Polaków nie byłoby stać na legalne usunięcie drzew. Na szczęście jednak, wyjątki są, w dodatku liczne, jednak z punktu widzenia przeciętnego posiadacza nieruchomości najistotniejsze znaczenie mają zwolnienia od opłat w przypadku usunięcia drzew:

• na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie,
• na których usunięcie osoba fizyczna uzyskała zezwolenie na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej,
• zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych lub funkcjonowaniu urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego,
• które posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane.

Kary za nielegalne usunięcie drzew lub krzewów

Ryzyko związane z usunięciem drzewa bez wymaganego przepisami zezwolenia zazwyczaj się nie opłaca. Wystarczy donos „życzliwego” sąsiada i problemy gotowe. Kara za nielegalne usunięcie drzewa to trzykrotność opłaty, jaką należałoby wnieść w przypadku uzyskania zezwolenia. Kara nakładana jest również za usunięcie bez wymaganego zezwolenia drzew, których usunięcie byłoby wolne od opłat w przypadku wydania zezwolenia.

Wracając do wskazanej wcześniej topoli o obwodzie pnia 110 cm, kara wyniosłaby ponad 15 000 zł, natomiast w przypadku dębu ponad 90 000 zł. Usunięcie dowodów poprzez wykarczowanie pnia i usunięcie kłody także może się okazać kiepskim pomysłem, gdyż w takim przypadku dane do wyliczenia administracyjnej kary pieniężnej ustala się na podstawie informacji zebranych w toku postępowania administracyjnego, powiększając ją o 50 %. Ustawa przewiduje także karę za zniszczenie krzewów (693,84 za 1 mkw powierzchni pokrytej krzewami), trawników (53,19 zł za 1 mkw) oraz kwietników (456,78 zł za 1 mkw).

Oczywiście kary nałożone a nieuiszczone w wyznaczonym terminie podlegają wraz z odsetkami za zwłokę przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, natomiast nie ma konieczności jej uiszczania dopiero po upływie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin jej wniesienia.

Należy także pamiętać o tym, że pod pojęciem usunięcia drzewa lub krzewów kryje się nie tylko jego ścięcie lub wykopanie, ale także doprowadzenie do jego obumarcia. Organ nie ma ponadto możliwości wymierzenia kary w wysokości niższej niż określona przepisami lub odstąpić od jej wymierzenia, nie bierze także pod uwagę takich okoliczności jak motywy, którymi kierował się posiadacz nieruchomości, jego dobrej bądź złej wiary, winy lub jej braku, sytuacji życiowej lub finansowej czy też stanu wiedzy o konieczności uzyskania zezwolenia.

Autor: Przemysław Jamróz