Pozycja wierzyciela będzie mocniejsza?

Są szanse na szybsze i tańsze odzyskiwanie długu zabezpieczonego gwarancją bankową, gwarancją ubezpieczeniową, akredytywą bankową lub poręczeniem banku.

W dniu 1 lipca br. do Naczelnej Rady Adwokackiej wpłynął do zaopiniowania projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego, przygotowany przez Komisję Nadzwyczajną „Przyjazne Państwo” do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji.

Celem nowelizacji jest wzmocnienie pozycji wierzyciela, który jako zabezpieczenie wierzytelności uzyskał gwarancję bankową, gwarancję ubezpieczeniową, akredytywę bankową lub poręczenie banku.
Obowiązujące obecnie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: kpc) przewidują możliwość wydania trzech rodzajów nakazów zapłaty. Są to:
- nakazy zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, czeku, rewersu lub warrantu,
- pozostałe nakazy w postępowaniu nakazowym,
- nakazy zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Jak było wcześniej?

Do tej pory wierzyciel, który jako zabezpieczenie wierzytelności uzyskał gwarancję bankową, gwarancję ubezpieczeniową, akredytywę bankową lub poręczenie banku, nie mógł w przypadku odmowy zapłaty domagać się wydania przez sąd nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, a wyłącznie w postępowaniu upominawczym. Nakaz zapłaty może być wydany w takim postępowaniu wówczas, jeżeli wierzyciel dochodzi roszczenia pieniężnego, które m.in. nie jest oczywiście bezzasadne lub nie wzbudza wątpliwości (art. 499 pkt 1 i 2 kpc). Jednak nakaz zapłaty wydany w takim postępowaniu zanim się uprawomocni, nie uprawnia wierzyciela do prowadzenia egzekucji lub chociaż do zabezpieczenia dochodzonej wierzytelności. Jeżeli dłużnik wniesie sprzeciw, nakaz zapłaty upada, a sprawa jest rozpatrywana na rozprawie w toku dalszego procesu cywilnego. Wierzyciel musi zapłacić opłatę sądową od pozwu w wysokości pięciu procent dochodzonego roszczenia (nie więcej niż 100 tys. zł). Postępowanie takie jest więc drogie (nawet uwzględniając zwrot opłaty sądowej w przypadku wygrania procesu) i często czasochłonne.

Interes wierzyciela

Z punktu widzenia wierzyciela najkorzystniejsze jest uzyskanie nakazu zapłaty z weksla, czeku, rewersu lub warrantu. Wierzyciel płaci wówczas tylko 1 opłaty stosunkowej od pozwu. Dodatkowo, nakaz ten jest natychmiast wykonalny - pozwala na wszczęcie egzekucji niezwłocznie po bezskutecznym upływie terminu zapłaty, wskazanego w nakazie. Proponowane przez Komisję Nadzwyczajną „Przyjazne Państwo” zmiany mają na celu uzupełnienie listy dokumentów uzasadniających wydanie takiego nakazu zapłaty także gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej, akredytywy bankowej lub poręczenia banku. Dokumenty te będą musiały zostać dołączone w oryginale do pozwu, a odpis nakazu sąd będzie mógł umieścić w formie skróconej bezpośrednio na wskazanych dokumentach. Oczywiście wskazać należy, że wierzyciel, który prowadzi egzekucję na podstawie natychmiast wykonalnego nakazu zapłaty, musi liczyć się z obowiązkiem zwrotu wyegzekwowanej sumy w przypadku wniesienia przez dłużnika zarzutów, a następnie uchylenia nakazu przez sąd i oddalenia powództwa.

Ograniczenie zatorów płatniczych

Zaproponowane rozwiązania, opierające się na nowelizacji przepisów art. 485 §2 i §4, art. 491 §2 i art. 492 §3 kpc., powinny ograniczyć ryzyko powstawania zatorów płatniczych oraz utraty płynności finansowej głównie przez małe i średnie przedsiębiorstwa, w szczególności wskutek nieregulowania przez inwestorów i wykonawców robót budowlanych należnej zapłaty za prace wykonane przez wykonawców i podwykonawców. Takie nierzadkie w praktyce sytuacje pogarszają w znaczący sposób sytuację wskazanych przedsiębiorstw na rynku, a nawet skutkują ich upadłością. Przedłożony przez Komisję Nadzwyczajną „Przyjazne Państwo” projekt ustawy został już pozytywnie zaopiniowany przez Krajową Izbę Gospodarczą.

Autor Katarzyna Domańska-Mołdawa
Autorka jest adwokatem w BSJP Taylor Wessing