Przedawnienie mandatów karnych i opłat dodatkowych za parkowanie

Problematyka przedawnienia grzywien wynikających z mandatów karnych za wykroczenia drogowe lub inne przewinienia, jak również nakładanych na użytkowników pojazdów opłat dodatkowych za parkowanie w strefach płatnego parkowania bez ważnego biletu parkingowego jest poruszana sporadycznie. Być może dlatego, że większość ukaranych mandatem bądź obciążonych opłatą woli problem rozwiązać w sposób najbardziej cywilizowany - poprzez zapłatę.

Nie zmienia to jednak faktu, że instytucja przedawnienia tego typu roszczeń może dotyczyć - według różnych szacunków - ok. 30% osób ukaranych mandatami i nieznanego odsetka osób obciążonych opłatą dodatkową za parkowanie.

W przypadku opłat dodatkowych za parkowanie bez biletu w strefach płatnego parkowania, odpowiedzi na pytanie o podstawy prawne ich nakładania oraz okres przedawnienia należy szukać w przepisach ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. 1985 Nr 14 poz. 60 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania. Natomiast zgodnie z art. 13f za nieuiszczenie opłat, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, pobiera się opłatę dodatkową. Wysokość opłaty dodatkowej ustala rada gminy (miasta), przy czym jej wysokość nie może przekroczyć 50 zł.

Niestety, nie ma co liczyć na szybkie przedawnienie nałożonej opłaty dodatkowej. Zgodnie z art. 40d ust. 3 ustawy o drogach publicznych, obowiązek uiszczenia opłat przedawnia się dopiero z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym opłaty lub kary powinny zostać uiszczone. W przypadku nieterminowego uiszczenia opłat pobiera się odsetki ustawowe.

Same opłaty natomiast podlegają przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, co oznacza, że egzekucja może zostać wszczęta po uprzednim wystawieniu tytułu wykonawczego przez uprawniony organ. Gdyby jednak zdarzyło się tak, że tytuł wykonawczy zostanie wystawiony po upływie wskazanego w ustawie o drogach publicznych okresu przedawnienia, zobowiązany ma prawo podniesienia zarzutu przedawnienia w trybie określonym w art. 32 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w ciągu 7 dni od doręczenia mu odpisu tytułu wykonawczego wraz z odpowiednimi pouczeniami.

Inne okresy przedawnienia obowiązują dla grzywien nałożonych mandatami karnymi. Wyróżniamy trzy rodzaje mandatów:

• gotówkowe tj. płatne do rąk funkcjonariusza i dotyczące obcokrajowców
• kredytowane - płatne w ciągu 7 dni od daty przyjęcia
• zaoczne - płatne w ciągu 7 dni od otrzymania (np. za przekroczenie dopuszczalnej prędkości zarejestrowane przez fotoradar).

Początek biegu przedawnienia wyznacza data uprawomocnienia mandatu. Ponieważ mandaty gotówkowe oraz zaoczne stają się prawomocne z chwilą ich zapłaty, przedawnienie dotyczy więc w zasadzie tylko mandatów kredytowanych, które stają się prawomocne z chwilą pokwitowania ich odbioru a termin na ich zapłatę wynosi 7 dni. Termin przedawnienia określa w tym przypadku art. 45 § 3 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, zgodnie z którym orzeczona kara lub środek karny nie podlega wykonaniu, jeżeli od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata.

Ponieważ grzywny nałożone w drodze mandatu karnego również są egzekwowane w trybie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w przypadku stwierdzenia ich przedawnienia należy postępować analogicznie jak w przypadku przedawnienia opłaty dodatkowej za parkowanie bez biletu w strefie płatnego parkowania.

Autor: Przemysław Jamróz