Odpowiedzialność cywilna za szkody wyrządzone przez nieletnich

Rodzice małoletnich dzieci nie zawsze są świadomi problemów, jakie mogą dla niech wyniknąć na skutek czynów niedozwolonych powodujących szkodę, których sprawcami są ich pociechy. Tymczasem dzieci i ponosząca je fantazja, brak odpowiedniego rozeznania w zakresie skutków działania, jak również nie najlepsze wzorce wychowawcze są przyczynami wielu zdarzeń o nieprzewidywalnych i – niestety – bardzo często tragicznych skutkach, także w wymiarze finansowym.

 

Nie ulega wątpliwości, że małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu nie ponoszą odpowiedzialności za wyrządzoną przez siebie szkodę (art. 426 Kodeksu cywilnego). Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 22 marca 1996 r. sygn. akt II CKN 36/96 doprecyzowuje ponadto, że małoletni, który w chwili wyrządzenia szkody nie ukończył trzynaście lat nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę także wówczas gdy w chwili wydawania wyroku przez sąd jest już pełnoletni. O odpowiedzialności małoletniego za szkodę decyduje więc chwila wyrządzenia szkody. W przypadku małoletnich, którzy nie ukończyli trzynastu lat nie ma żadnego znaczenia ich stopień rozwoju umysłowego. Nawet w sytuacji, gdy małoletni ma pełną świadomość i dostateczne rozeznanie w chwili szkody, nie wpływa to na jego sytuację prawną i nie ma możliwości przypisania takiej osobie winy.

Inaczej wygląda sytuacja małoletnich, którzy w chwili wyrządzenia szkody ukończyli trzynaście lat. Z chwilą osiągnięcia tego wieku, małoletni uzyskują tzw. zdolność deliktową. Oznacza to, że mogą oni odpowiadać za szkodę na zasadzie winy. Kodeks cywilny zrównuje więc właściwie w zakresie zdolności deliktowej małoletniego powyżej trzynastu lat z osobami pełnoletnimi. Możliwe jest więc dochodzenie roszczeń bezpośrednio od małoletniego, który w chwili wyrządzenia szkody miał powyżej trzynastu lat.

Na tle powyższych uregulowań bardzo istotnym zagadnieniem jest zidentyfikowanie przez poszkodowanego osoby, która poniesie bezpośrednią odpowiedzialność finansową za czyny nieletniego. W przypadku nieletnich, którzy w chwili wyrządzenia szkody nie mieli ukończonych trzynastu lat sprawa wydaje się stosunkowo prosta. Art. 427 k.c. przewiduje bowiem odpowiedzialność osoby sprawującej nadzór nad małoletnim, przy czym nie jest to odpowiedzialność bezwarunkowa. Zgodnie z powołanym przepisem, kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę. Poszkodowany może więc kierować swoje roszczenia bezpośrednio do rodziców lub opiekunów prawnych nieletniego. Ten sam przepis zawiera jednak swego rodzaju pułapkę, gdyż odpowiedzialność rodzica lub opiekuna może być wyłączona, jeżeli uczynił on zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru. O tym, czy w danym przypadku nadzór był wykonywany starannie decyduje sąd biorąc pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy.

Sytuacja komplikuje się nieco (z prawnego punktu widzenia) w przypadku szkód spowodowanych przez nieletnich, którzy ukończyli lat trzynaście. W stosunku do takich małoletnich co do zasady wchodzi w grę własna odpowiedzialność z art. 415 k.c. która wyłącza odpowiedzialność osób sprawujących nadzór nad małoletnim. Jednak z zasady nieodpowiedzialności deliktowej osób poniżej trzynastego roku życia nie można bowiem wyprowadzić, na drodze wnioskowania a contrario ogólnej tezy, że osoby małoletnie powyżej lat trzynastu mają pełną zdolność deliktową i odpowiadają za wyrządzoną szkodę tak samo, jak osoby dorosłe. Małoletni, pomimo ukończenia 13 lat, może przecież nie mieć jeszcze dostatecznego rozeznania i odbiegać od normy rozwoju umysłowego, który winien przejawiać osoba w jego wieku. Z tego względu odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez małoletniego powyżej 13 roku życia można przypisać rodzicom również na podstawie art. 427 k.c. w zakresie rzadkich sytuacji, w których zostanie udowodniony brak rozeznania po stronie małoletniego powyżej trzynastego roku życia.

Autor: Przemysław Jamróz

Eksport do PDFEksport do HTML    Data dodania: 2016-08-24 (Ostatnia zmiana: 2016-08-24)

Dodaj swój komentarz do tego wpisu

Imię i nazwisko (*):
Adres e-mail (*):
Email nie będzie wyświetlany na stronie
Treść komentarza (*):
Przepisz kod (*): Captcha
Powrót

Komentarze

Szukaj firm windykacyjnych
Nazwa firmy:
Kwota windykacji:
Obszar geograficzny:

Kalkulatory

Kwota:



Okres "od":


Okres "do":




Wybrane wpisy z bazy firm
Windykacja na koszt dłużnika, skup niezapłaconych faktur i not odsetkowych, wywiad gospodarczy, kompleksowa obsługa prawna, monitoring płatności, pieczęć prewencyjna, restrukturyzacja zobowiązań.

Zasięg działania: Polska
W Różalski Windykacja akcentujemy istotę działań prewencyjnych, czyli takich które zapobiegają powstawaniu przeterminowanych należności, w działaniach mediacyjnych i windykacyjnych nie tracimy czasu!

Zasięg działania: Polska