Ściąganie długów przy niewypłacalności dłużnika

Niewypłacalność dłużnika znacznie ogranicza możliwości dochodzenia roszczeń przez wierzycieli. Oprócz negocjacji z dłużnikiem w celu odzyskania długu na drodze polubownej, wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń w ramach postępowania upadłościowego.

Zasady dochodzenia roszczeń od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami reguluje ustawa z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Stosowanie przepisów

Przepisy ustawy stosuje się również do: spółek: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnych i akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej, wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, wspólników spółki partnerskiej, oddziałów banków zagranicznych w rozumieniu przepisów prawa bankowego.

Niewypłacalny dłużnik

Ustawa w art. 11. definiuje pojęcie dłużnika niewypłacalnego jako takiego, który nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Dłużnika uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

Kiedy ogłosić upadłość

W stosunku do dłużnika niewypłacalnego ogłasza się upadłość. Ze względów społecznych nie można ogłosić upadłości Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej, instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy oraz utworzonych w wykonaniu, obowiązku nałożonego ustawą, osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne uczelni.

Ogłoszenie upadłości

Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć dłużnik lub każdy z jego wierzycieli. Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpatruje sąd rejonowy (sąd gospodarczy) właściwy dla głównego zakładu przedsiębiorstwa dłużnika. Sąd, uwzględniając wniosek, wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym m.in. wzywa wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż miesiąc i nie dłuższym niż trzy miesiące oraz wyznacza sędziego komisarza, syndyka, nadzorcę sądowego albo zarządcę.

Masa upadłości

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. Najczęściej jest tak, że wartość masy upadłości wystarcza na zaspokojenie niewielkiej części należności. W pierwszej kolejności z masy upadłości pokrywane są koszty postępowania upadłościowego, koszty postępowania układowego poprzedzającego ogłoszenie upadłości, wydatki połączone z zarządem i likwidacją masy upadłości, podatki. Inne daniny publiczne, wsparcie dla upadłego i jego rodziny oraz ciążące na nim należności alimentacyjne, należności za pracę, renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, koszty ostatniej choroby, zwykłego pogrzebu upadłego.

Piąta kategoria

Wierzytelności kontrahentów handlowych należą dopiero do kategorii szóstej i mogą być zaspokojone po spłaceniu należności zaliczanych do kategorii od I do V. Po ogłoszeniu upadłości dłużnik traci możliwość swobodnego korzystania i zarządzania należącym do masy upadłości majątkiem. Dochodzenie roszczeń przez wierzycieli jest możliwe jedynie w ramach postępowania upadłościowego.

Pisemne zgłoszenie

Aby w ogóle uznano wierzytelność, konieczne jest jej zgłoszenie na piśmie sędziemu komisarzowi, który prowadzi postępowanie upadłościowe. Po upływie terminu od zgłoszenia wierzytelności i sprawdzeniu zgłoszonych wierzytelności syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca sporządza listę wierzytelności, którą przedstawia sędziemu komisarzowi. Istnieje możliwość, aby wierzyciel zgłosił swoją wierzytelność po upływie terminu wyznaczonego do zgłoszeń. Wówczas jednak musi liczyć się z tym, że poniesie koszty postępowania, a jego uznana wierzytelność będzie uwzględniona tylko w tych podziałach funduszów masy upadłości, które nastąpią po uznaniu.

Tytuł egzekucyjny

Wyciąg z zatwierdzonej listy wierzytelności jest tytułem egzekucyjnym przeciwko upadłemu, co do wierzytelności i jej wysokości. Zdarzają się sytuacje, kiedy wierzyciel nie został zaspokojony w postępowaniu upadłościowym. Wówczas może on prowadzić przeciwko dłużnikowi zwykłą egzekucję, po nadaniu wyciągowi z listy klauzuli wykonalności. W praktyce postępowanie upadłościowe może trwać nawet kilka lat.

Autor: Erna Grońska
Specjalista ds. public relations Wywiadowni Gospodarczej Creditreform Polska

Źródło: Gazeta Finansowa